Na današnji dan pre 33 godine preminuo je patrijarh srpski German

BEOGRAD - Patrijarh srpski German preminuo je na današnji dan, 27. avgusta 1991. godine u Beogradu.

Na čelu Srpske pravoslavne crkve nalazio se u izuzetno teškim vremenima i upamćen je kao oličenje retke veštine i mudrosti.

Uoči njegovog dolaska na tron patrijarha, Srpska crkva bila je izložena neizmernim pritiscima na svim mogućim poljima. Tokom Drugog svetskog rata Srpska crkva je teško postradala. Zajedno sa srpskim narodom stradalo je i sveštenstvo, brojni hramovi su razoreni, imovina crkve opljačkana i razvučena.

Problem je, međutim, bio što stradanje nije prekinuto ni oslobođenjem zemlje. Nova vlast, čija je suština bio borbeni ateizam, ne samo da je brojne sveštenike i arhijereje uklonila ili potom proganjala nego je takođe lišila Crkvu njene imovine u sklopu procesa nacionalizacije.

Nadalje, Srpska crkva je sistematski proganjana u pojedinim delovima zemlje, u novoustanovljnim socijalističkim republikama, kao u Makedoniji, pa i u Crnoj Gori. Neskrivena namera je bila da se ti delovi Crkve otcepe.

Nesrećni patrijarh Vikentije (Prodanov) koji se na čelu SPC nalazio od 1950. do 5. jula 1958. umro je na zagonetan način upravo pošto je održano zasedanje Sabora na kom je odbačeno priznanje takozvane Makedonske crkve, na čemu su tadašnje vlasti žestoko insistirale godinama.

Potonji patrijarh srpski German, rođen je avgusta 1899. u Jošaničkoj Banji, na Preobraženje. Svetovno ime bilo mu je Hranislav Đorić. Otac Mihailo bio je učitelj i sveštenik.

Osnovnu školu pohađa u Velikoj Drenovi i Kruševcu. Bogoslovsku školu započinje u Beogradu da bi je nastavio i završio u Sremskim Kralovcima.

Bio je pisar pri duhovnom sudu u Čačku, gde je takođe bio gimnazijski veroučitelj. Potom je bio parohijski sveštenik, najpre u selu Miokovci potom u Novom selu odnosno Vrnjačkoj Banji.

U toj sredini upamćen je kao omiljeni duhovnik, sveštenik i veroučitelj, inteligentan, odmeren, radan. Pored drugog osnivač je tada poznatog Vrnjačkog pevačkog društva.

Vrnjačkoj Banji ostavio je dve kuće izgrađenje u tradicionalnom stilu, koje je podigao tokom službovanja u tom mestu.

Sa suprugom Desankom imao je troje dece. Ostao je međutim udovac sticajem tragičnih okolnosti 1936. godine.

Nakon sedmogodišnjeg službovanja u Vrnjačkoj Banji, premešten je u Beograd za referenta Svetog arhijerejskog sinoda 1938.

Studije na Teološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu okončao je 1942. Izvesno vreme studirao je prava u Parizu.

Zamonašio se u Studenici. Za vikarnog episkopa moravičkog hirotonisan je jula 1951.

Obavljao je tada dužnost sekretara Sinoda i uređivao Glasnik Srpske pravoslavne crkve.

Godine 1952. postavljen je za episkopa budimskog. Bila je to veoma teška situacija u to vreme. Položaj Srpske crkve u Mađarskoj tih godina bio je tragičan, najviše kao posledica raskida zvaničnog Beograda i Moskve 1948. Takođe, drevno središte srpskih episkopa u Budimu nestalo je.

Srpski kvart Taban, podno Gelerta, razoren je prilikom sovjetskog oslobađanja grada 1944, kao i episkopski dvor u Debrentijevoj ulici.

Monumentalni srpski hram posvećen Svetom Dimitriju Solunskom u Tabanu, prvobitno izgrađen 1697, oštećen 1944, sravnjen je sa zemljom 1949. "u čast rođendana Staljina", sedamdesetog. Godine 1956. izabran je za episkopa žičkog. Septembra 1958. nasledio je nesrećog patrijarha Vikentija, kao 44. čelnik Srpske pravoslavne crkve. Arhipeskop pećki, mitropolit beogradsko karlovački patrijarh srpski German svečano je ustoličen u Pećkoj patrijaršiji maja 1960.

Po gotovo nepodeljenom mišljenju, tokom 32 godine krmarenja Crkvom bio je oličenje mudrosti i takta, u realno nemogućim okolnostima jedne vlasti koja je Srpsku crkvu doživljavala kao neprijatelja prvog reda.

Postupno, malim koracima, tiho i skromno, poboljšavao je položaj Crkve, suočen sa silama nemerljivim.

Čak 88 puta zvanično je molio da bude dozvoljen nastavak gradnje spomen hrama Svetog Save na Vračaru u Beogradu, čiji je kamen temeljac položen 1935. po projektu Bogdana Nestorovića i Aleksandra Deroka.

Dozvola je data tek 1984, najviše zaslugom Dušana Čkrebića. Dosta je radio na obrazovanju, podigao je novo zdanje Bogoslovskog fakulteta u Beogradu. Bio je na žalost suočen sa tragičnim raskolom unutar Crkve, prvo sa odvajanjem takozvane Makedonske crkve, konačno 1967. Njoj je inače 1958. priznat autonomni status, ali je otcepljenje 1967. voljom političkih autoriteta bilo sasvim nelegalan čin.

Isto tako u SAD se dogodio raskol vladike Dionisija sa delom vernika. Glavna njegova optužba bila je da je Crkva u zemlji "u rukama komunista".

Ma koliko neosnovano takvo podmetanje naišlo je na plodno tlo kod plitkih umova. Uostalom stariji sin patrijarha Germana Mihailo ubijen je od novih komunističkih vlasti po oslobođenju, a mlađi Vlastimir je pošteđen, poput drugih maloletnih zarobljenika. Obojica su se povlačili put zapada kao pripadnici Srpskog dobrovoljačkog korpusa 1944, pa su zarobljeni.

Patrijarhu Germanu uspelo ja pored brojnih peripetija, odugovlačenja i odbijanja, kao i teškog sirotinjskog stanja, da učini mnogo na obnovi i izgradnji.

Obnovio je Žiču, drevno središte srpskih arhiepiskopa, gotovo razoreno u Drugom svetskom ratu. U njegove vreme restaurirani su i stavljeni pod zaštitu brojni hramovi, poput Studenice ili Lazarice u Kruševcu.

Predano se bavio izdavačkom delatnošću Srpske crkve, periodikom.

Pojedina crkvena glasila tog vremena kao Pravoslavni misionar koji je vodio vladika Hrizostom (Vojinović) bila su oličenje kvalitetne crkvene štampe.

Dan pošto se vratio sa obeležavanja 600 godina Kosovskog boja, na Gazimestanu, na kraju juna 1989, pao je i slomio kuk.

Poznato je da nije bio oduševljen tom manifestacijom. Držao je da je duhovna dimenzija sasvim zanemarena a da je godišnjica iskorišćena za promociju aktulenog političkog vođstva, sasvim neprilično.

Upravljanje Crkvom odmah je preneto na najstarijeg arhijereja Mitropolita Jovana, a ubrzo je sa novog patrijarha izabran Pavle, do tada episkop raško prizrenski.

Patrijarh German ovaj svet napustio je 27. avgusta 1991. godine, u Beogradu.