Anja Vulić: Čuvanje arhivske građe jednako čuvanju nacionalnog identiteta države

BEOGRAD - Istoričarka u Državnom arhivu Srbije Anja Vulić izjavila je da je uloga Sretenjskog ustava, prvog ustava moderne Srbije koji se danas čuva u originalnom primerku u tom arhivu, nemerljivo značajna u kontekstu borbe za slobodu, kao i da je čuvanje arhivske građe jednako čuvanju kulturnog, političkog i nacionalnog identiteta države.

Vulić je za Tanjug rekla da je Sretenjski ustav bio odraz unutrašnjih prilika u Kneževini Srbiji, koja je u trenutku njegovog pisanja bila autonomna tek nekoliko godina, odnosno koja je autonomiju dobila Hatišerifom iz 1830. godine.

Prema njenim rečima, direktan povod za pisanje Sretenjskog ustava bila je Miletina buna, koja je izbila u januaru 1835. godine.

Vulić je ukazala da je Sretenjski ustav, iako je bio brzo suspendovan, bio veoma progresivan i moderan za vreme u kome je pisan, jer je rađen po uzoru na belgijski ustav koji je usvojen 1831. godine, kao i da je sadržao važne tekovine Francuske revolucije iz 1789. godine.

Ona je navela da je Sretenjski ustav poznavao načelo podele vlasti, kao i da je 11. glava bila zapravo okosnica svih građanskih sloboda, a da je bio značajan i za razvoj ustavnog zakonodavstva u Kneževini, a potom i Kraljevini Srbiji.

Na pitanje o dokumentima koje Državni arhiv poseduje, ona je navela da je jedan od najstarijih fondova iz prve polovine 19. veka.

"U pitanju je čuveni fond KK, odnosno 'Kneževska kancelarija'. U pitanju je lična kancelarija Kneza Miloša, odnosno administrativni fond koji je nastao po okončanju Drugog srpskog ustanka. Na osnovu tog fonda vidi se na koji način je organizovan činovnički državni aparat jedne mlade države koja praktično kreće sa formiranjem svog činovničkog aparata od nule", kazala je Vulić.

Govoreći o Državnom arhivu i građi koju čuvaju, Vulić navodi da imaju arhivsku građu koja se poistovećuje sa formiranjem moderne srpske države, ali da ima i starijih dokumenata iz srednjeg veka, poput povelje Manastira Visoki Dečani iz 1330. godine, koja je prva dečanska povelja.

''Srpski narod živeo je na teritoriji dva velika carstva - Osmanskog ili Habzburškog i upravo zbog toga, arhivska građa se može naći u arhivu u Istanbulu, Budimpešti ili Beču'', dodala je.

Vulić navodi i da je srpska srednjovekovna država bila jedna od najmoćnijih država na Balkanu, kao i da je istorija pisanih dokumenata koje čuva Državni arhiv Srbije i koji se odnose na srpski narod u potpunosti ekvivalentna istoriji srpske države i srpskog naroda.

Ona je rekla i da je jedan od prvih boraca za čuvanje arhivske građe bio upravitelj Državne arhive Kraljevine Srbije, doktor Mihajlo Gavrilović, iako nije imao tada ni prostor ni znanje na koji način krenuti sa prikupljanjem građe.

''Mi danas znamo na koji način se građa čuva, u kakvim uslovima i prvenstveno znamo da je očuvati arhivsku građu jednako čuvanju kulturnog, političkog i nacionalnog identiteta države", rekla je Vulić.