Istoričar Stanislav Sretenović: Sretenje simboliše borbu za slobodu, ustavnost i državnost

BEOGRAD - Istoričar Stanislav Sretenović ocenio je da Dan državnosti - Sretenje povezuje ključne momente srpske istorije koji simbolišu borbu za slobodu, ustavnost, državnost kao i za tekovine evropske civilizacije.

"Ove godine 15. februara slavimo 220. godišnjicu od izbijanja Prvog srpskog ustanka 1804. godine, ali u isto vreme slavimo i 189. godišnjicu od usvajanja prvog srpskog ustava 1835. To su dva ključna momenta srpske istorije, jer simbolišu borbu za slobodu, posle viševekovnog ropstva pod Osmanskim carstvom, a u isto vreme simbolišu i borbu za državnost, za ustavnost i za neke tekovine koje su bile ugrađene u evropsku civilizaciju", rekao je Sretenović za Tanjug povodom Dana državnosti koji se sutra obeležava.

Sretenović objašnjava da je Prvi srpski ustanak važan i zbog toga što je pokazao da su ustanici, odnosno mlada srpska država u rađanju, bili u stanju da izgrade institucije.

"To su prva ministarstva, upraviteljstva, Sovjet koji je trebalo da bude neka vrsta prve vlade. Prvi srpski ustanak je veoma važan i u ekonomskom smislu, jer je srpskog seljaka, koji je predstavljao više od 90 odsto celokupnog stanovništva tadašnje države, oslobodio od nameta, od kmetstva, od feudalnog sistema koji je smatran kao najzatvoreniji i najteži u tadašnjoj Evropi", objašnjava Sretenović.

Sretenović je istakao da 31 godinu nakon Prvog srpskog ustanka, jedan od najučenijih Srba, Dimitrije Davidović piše dokument, koji se danas naziva Sretenjski ustav, a koji je u to vreme smatran jednim od najdemokratičnijih i najliberalnijih ustava.

"On je rađen po modelu Belgijskog ustava, tada najnaprednijeg, i Švajcarskog ustava, a koreni Sretenjskog ustava se nalaze i u dostignućima Francuske revolucije", rekao je Sretenović.

On je podsetio da je Sretenjski ustav važio kratko vreme i da ga je knez Miloš Obrenović pod pritiskom stranih sila, prvenstveno Rusije, Austrije i Turske, ukinuo posle samo nekoliko nedelja.

"Simbolički, on nama danas puno znači zato što pokazuje da su Srbi još pre 200 godina, razvijali svoju državnost na osnovama dostignuća tadašnje Evrope", ističe Sretenović.

Sretenović je ocenio da su ideje i dostignuća Sretenjskog ustava veoma važna u današnje vreme, kada je srpska državnost, kako je rekao, osporavana od dela međunarodne zajednice.

"Mislim da je Narodna skupština dobro uradila 2001. godine kada je usvojila Zakon o državnom prazniku Sretenju, koji je prvi put proslavljan 15. februara 2002. godine", rekao je istoričar.

On ističe da se u Sretenju sreće i važna narodna tradicija koja je simbolizovana i kroz hrišćansku tradiciju.

"U narodu se smatra da se na Sretenje spajaju zima i leto i da je to trenutak od koga dani po narodnom verovanju postaju topliji", rekao je Sretenović.

On naglašava da kod hrišćanskog verovanja Sretenje opisuje trenutak kada je 40 dana posle rođenja Hrista, odnosno Božića, Marija odvela mladog Hrista u Jerusalimski hram, gde su velikodostojnici u njemu prepoznali Božijeg čoveka.

"I taj trenutak takođe simboliše nešto lepo. On je vezan za ljubav, za razvoj, za nešto pozitivno. Tako da se na te dve tradicije praktično nadovezuje datum kada proslavljamo Dan državnosti", zaključio je Sretenović.