Otvorena izložba "Čuvari inovacija" povodom 100 godina od prvog srpskog patenta

BEOGRAD - Izložba "Čuvari inovacija - 100 godina od prvog srpskog patenta" svečano je otvorena večeras u "Galeriji 51" Muzeja nauke i tehnike.

Muzej nauke i tehnike u prisustvu visokih zvanica prvi put je predstavio javnosti modele i makete izrađene na osnovu prvih registrovanih patentnih prijava u Srbiji, u Upravi za zaštitu industrijske svojine današnji Zavod za intelektualnu svojinu Republike Srbije, saopštio je Muzej.

Izložbu je otvorila ministarka nauke, tehnološkog razvoja i inovacija Jelena Begović istakavši da je Srbija i danas zemlja bogata inovacijama.

Begović je rekla je da je Kraljevina Srbija još kao mlada država bila među prvih jedanaest zemalja potpisnica Pariske konvencije o zaštiti industrijske svojine usvojene 1883. godine, koju je uslovila industrijska revolucija, a da su tek 1920. godine stečeni su uslovi za osnivanje Uprave za zaštitu industrijske svojine u Kraljevini SHS, dok je prvi Zakon o zaštiti industrijske svojine usvojen je 1922. godine.

"Srbija je i danas bogata inovacijama, koje su zanimljive i privredi i kompanijama. Drago mi je što večeras vidimo na izložbi toliko mladih ljudi i moram da napomenem da ćemo u maju 2025. godine imati smotru inovacija mladih ljudi na Sajmu tehnike i tehnoloških dostignuća, na kome će Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija predstaviti izložbu 'Igraj za čovečanstvo - nauka za sve'", istakla je ministarka.

Na izložbi su prikazani patenti iz međuratnog perioda, kada u Srbiji tek počinje industrijalizacija, najčešće inspirisani svakodnevnim problemima i potrebama građana, kao i unapređivanjem proizvoda za tržište - od kazana za pečenje rakije, preko samoljuljajuće kolevke i velosipedskih kola, do sprave za pravljenje cigareta, roštilja i mnogih drugih.

Segment izložbe posvećen je realizovanim patentnim prijavama iz fonda Muzeja nauke i tehnike, među kojima su i patenti velikana srpske nauke: "daljinar" akademika Mihaila Petrovića Alasa, aparat za grejanje vode brigadnog sanitetskog lekara dr Vladimira Stanojevića i aktivna proteza za invalide akademika Miomira Vukobratovića.

Muzej nauke i tehnike čuva sećanje kroz predmete, ali i planove, skice i uputstva za izradu na osnovu kojih se oni mogu rekonstruisati i ponovo izraditi.

Prisutnima se obratio direktor Muzeja nauke tehnike Zoran Lević, dok su autori izložbe Dušan Petrović i Saša Šepec, muzejski savetnici Muzeja nauke i tehnike i autor izložbenih modela dizajner Dejan Vračarević, dugogodišnji saradnik Muzeja nauke i tehnike u oblasti restauracije i zaštite tehničkih eksponata, istakli da je realizacija izložbe donela mnogo izazova u oživljavanju izumeteljskog duha jednog vremena.

Prvi patent registrovan u Upravi za zaštitu industrijske svojine bio je "Stroj za pečenje rakije", na ime Milana Jovanovića, kazandžije iz Novog Sada, što je zapravo prenesen mađarski patent iz 1909. godine.

S druge strane, prvi koji je odobrila naša Uprava bio je "Sama sebe ljuljajuća kolevka", na ime Adema Subašića, sajdžije iz Sarajeva.

U nadležnosti Uprave bili su poslovi u vezi sa zaštitom patenata, uzoraka, modela i žigova, a njen sledbenik je današnji Zavod za intelektualnu svojinu, uz čiju je pomoć Muzej nauke i tehnike organizovao izložbu.

Izložba "Čuvari inovacija - 100 godina od prvog srpskog patenta" realizovana je uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije i biće dostupna za publiku od 13. decembra 2024. do 31. marta 2025. godine, a prvi prateći program, predavanje Dejana Vračarevića o patentima, zakazano je za 23. decembar 2024. godine, u 18 sati.