Izložba slika Uroša Predića biće otvorena sutra u Galeriji SANU

BEOGRAD –  Izložba "Uroš Predić­ – dostojanstvo svakidašnjice" autora dr Snežane Mišić i profesora dr Igora Borozana, svečano će biti otvorena sutra uveče (19.00h) u Galeriji Srpske akademije nauke i umetnosti (SANU), najavljeno je danas u susretu sa medijima u ovoj ustanovi.

Prisutnima su se obratili akademik Dušan Otašević, upravnik Galerije SANU i autori izložbe prof. dr Igor Borozan, istoričar umetnosti i dr Snežana Mišić, muzejska savetnica.

Slična izložba dela Uroša Predića održana je 2022. godine u Galeriji Matice srpske.

Kako je najavljeno, na sutrašnjem otvaranju će govoriti dr Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske, i spomenuti prof. dr Igor Borozan, dok će izložbu zvanično otvoriti akademik Zoran Knežević, predsednik SANU.

Upravnik Galerije SANU, Dušan Otašević naveo je da projekat predstavlja rezultat nastavka višedecenijske uspešne saradnje Galerije Matice srpske iz Novog Sada i Galerije SANU u Beogradu na promociji i prezentaciji nacionalne umetnosti i kulturne baštine.

Ovog puta dve institucije spojio je umetnik Uroš Predić, koji je tokom čitavog svog dugog i stvaralački plodnog života bio neraskidivo povezan sa Maticom srpskom i SANU.

Kako je podsetio Otašević, pored dela iz Galerije Matice srpske i SANU, na izložbi su predstavljene slike Uroša Predića iz

Narodnog muzeja Srbije, Narodnog muzeja Zrenjanin, Srpske pravoslavne crkve, Doma Jevrema Grujića, Muzeja grada Beograda, Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu, Matice srpske i mnogih drugih.

Na izložbi će se naći i radovi iz privatnih kolekcija od kojih većina do sada nije bila izlagana niti dostupna široj javnosti.

Na izložbi Galerije SANU koja će trajati duže od dva meseca, do 26. maja, biće predstavljena umetnička dela iz različitih kolekcija koja će publici pružiti uvid u životne, stvaralačke i tematske prostore Uroša Predića.

Izložbu prati istoimeni katalog dr Snežane Mišić i prof. dr Igora Borozana i izložbena sveska Jelene Mežinski Milovanović, muzejske savetnice.

Istoričar umetnosti i ko-autor izložbe Igor Borozan je ocenio da je Uroš Predić bio toliko autentičan, originalan i autonomna umetnička figura, da ne samo da ne postoji pandan na našoj likovnoj sceni, već da on nema ni sledbenike.

"Uroš Predić na neki način je poznat i nepoznat umetnik. Odnosno, Predić se nalazi u našoj kolektivnoj svesti, i on je bio slikar kultnih, ikoničnih dela, autor nacionalnih i patriotskih tema. Bio je najvoljeniji srpski slikar, pandan mu je bio pisac za decu Jovan Jovanović Zmaj. Bio je duboko misaoni pojedinac, izraziti intelektualac i istovremeno individualac", analizirao je Borozan

Koautor izložbe o Urošu Prediću je otkrio da je veliki srpski slikar predavao na čuvenoj Bečkoj akademiji za slikarstvo, ali je ipak odlučio da tamošnju katedru i karijeru zameni za povratak u Srbiju, koliko je uvek voleo svoju zemlju i narod.

Predić je na zahtev SANU ostavio autobiografske zapise koji se danas nalaze u Arhivu akademije. Većina njegove prepiske je uništena tokom rata.

Ipak, u Muzeju knjige i putovanja u okviru Udruženja za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” nalazi se bogata lična prepiska i zbirka dokumenata o Urošu Prediću sa više od 1700 jedinica.

Borozan je podsetio da je Predić tako razmenjivao pisma i razglednice sa uglednim ljudima i umetnicima svog doba, kao što su Bogdan Dunđerski, Laza Kostić, Paja Jovanović, Bogdan Popović, Stevan Sremac, Stevan Stojanović Mokranjac.

Igor Borozan je ukazao na činjenicu da je Predić smatran "otuđenim pojedincem", da je bežao od gužve i gradske vreve, klonio se prevelikog broja ljudi.

"Uroš Predić je značajan kao veliki ikonograf, stvarao portretno i posebno religiozno slikarstvo, u čemu je bio u rangu sa najvećim svetskim slikarima tog vremena. Predić je bio osetljiv na nepravdu, na klasne, društvene razlike koje su se prvi put javile baš u njegovo vreme. Uroš Predić koji je poživeo skoro 100 godina zaista je ostao originalan i nema premca u kulturnom i istorijskom značaju", zaključio je Igor Borozan.

Uroš Predić (Orlovat, 1857 - Beograd, 1953) bio je umetnik koji se uz Paju Jovanovića i Đorđa Krstića smatra za najznačajnijeg srpskog slikara realizma. Predić je najviše ostao upamćen po svojim ranim radovima, u kojima je prikazao „stvaran” život sasvim običnih ljudi. Kasnije je dao veliki doprinos u crkvenom slikarstvu i portretima.

Predićev bogati plodni opus obuhvata čak 1658 radova.

Jedna od najpoznatijih njegovih slika je antologijska "Kosovka devojka".

Dr Snežana Mišić, muzejska savetnica i ko-autorka izložbe je podsetila na sličnu izložbu "Uroš Predić: Život posvećen lepoti i umetnosti" u Galeriji Matice srpske u oktobru 2022. godine, ali je naglasila da naravno nisu ista dela Uroša Predića na obe postavke, te da se neka retka dela kao "Tajna večera" ili "Vaskrsenje Lazarevo" prvi put izlažu javnosti.

Otkrila je da je Predić bio prvi stipendista Galerije Matice srpske, za kulturu i umetnost, te da je tada bio prirodan i logičan izbor da se izložba održi u ovoj ustanovi Novog Sada.

Mišić je navela da su Beč, Beograd i rodni Orlovat oblikovali Uroša Predića kao umetnika, i njegovo stvaralaštvo.

Kroz nekoliko celina: anegdotski i socijalni žanr, religiozno slikarstvo, portreti, teme iz nacionalne istorije, veze sa Maticom srpskom i SANU, biće predstavljeba Predićeva osnovna tematska opredeljenja.

Među izloženim slikama sutra uveče su i one ključne, najpoznatije: „Devojka na studencu”, „Kosovka devojka”, „Nadurena devojčica”.

Od žanr scena, poznata dela su "Vesela braća" i "Siroče (na majčinom grobu)", istorijske teme - "Hercegovački begunci" i "Na Studencu".

Koautorka Snežana Mišić je napomenula da je Predićev čitav život bio vezan za rodni Orlovat, i sam je govorio da mu je tokom kasnijeg povratka u zavičaj tamo bile najlepše 15 godine života.

"Predić je bio najproduktivniji portretista, sa oko hiljadu portreta značajnih ličnosti, vladara Kraljevine Srbije, od kralja Petra Prvog Karađorđevića, preko vojvode Živojina Mišića, do kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića, i drugih. Bio je pravi hroničar srpskog građanskog društva. Poznat je ostao po nacionalnim temama, pejzažima, panorami Beograda", zaključila je Snežana Mišić.

Tokom trajanja izložbe biće organizovani i prateći programi sa bogatim sadržajima, od predavanja o Urošu Prediću, kustoskih vođenja, preko edukativnih radionica za decu do autorskih tumačenja ove monumentalne postavke.

Njegove slike „Hercegovački begunci“ i „Siroče na majčinom grobu“ otkupio je Mihajlo Pupin na izložbi u Parizu 1889. godine i poklonio ih Narodnom muzeju Srbije. Predić je upravo naslikao i portret našeg naučnika Pupina.

Osim njega, na izložbi se nalaze i portreti Svetozara Miletića, Jovana Đorđevića, Jovana Jovanovića Zmaja, Laze Kostića, Save Tekelije, Natalije Obrenović, i drugih umetnika i znamenitih ličnosti.

Zahvaljujući saradnji sa Katedrom za računarsku grafiku Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu i primeni savremenih tehnologija, na izložbi će biti dostupan i ikonostas crkve Svetog velikomučenika Georgija u Bečeju.

U Narodnom muzeju u Zrenjaninu se nalazi soba Uroša Predića u okviru stalne postavke, u njihovom depou je legat od 900 njegovih crteža, zapisa i ličnih stvari.

U Domu Jevrema Grujića u Beogradu je tokom oktobra 2016. bila izložba njegovih dela, a u Galeriji SANU je 2018. godine održana izložba njegovih radova povodom 160 godina od rođenja.

Pančevački advokat Mihovil Tomandl ostavio je rukopis „Moji susreti sa Urošem Predićem“ koji se nalazi u Arhivu u Pančevu.