Objavljen novi istraživački poduhvat sveštenika Aleksandra Praščevića

BEOGRAD - Sveštenik Aleksandar Praščević objavio je novi istraživački poduhvat delo "Odnosi pravoslavnih hrišćana i muslimana u Bosni i Hercegovini u Drugom svetskom ratu", koji pre svega predstavlja dug prema nevinim žrtvama rata, ali i onima čija su imena dugo bila nepoznata, kako dobročinitelja tako i zločinaca, saopštila je danas Srpska pravoslavna crkva.

Iz knjige Praščevića, koji je bio i šef kabineta pokojnog patrijarha Irineja, i koji iz sebe ima završene i treće postdoktorske studije, konačno se mogu saznati decenijama sakriveni problemi sa kojima su se susreli pravoslavni i muslimani na putu njihovog suživota u Bosni i Hercegovini.

"Prvi put od završetka Drugog svetskog rata, u kome su pravoslavni Srbi podneli najveću žrtvu u ljudstvu na Balkanu, javnost je dobila priliku da se na osnovu do sada neobjavljenih arhivskih dokumenata, decenijama nedostupnih istoričarima i istraživačima, upozna sa novim detaljima u odnosima između pravoslavnih hrišćana i muslimana u Bosni i Hercegovini u tim užasnim ratnim godinama", navodi se na sajtu SPC.

Praščević u uvodu otkriva da su i savremeni međuverski odnosi opterećeni teškim istorijskim iskustvom, jer su nam poznati samo sukobi i zločini na verskoj i etničkoj osnovi, dok su primeri međuverske solidarnosti i dobrotoljublja, iako malobrojni, ostali nekako neprimetni jer se njima do sada nije posvetila dužna pažnja.

Zbog toga, po njegovim rečima, "kao što svaki zločin zaslužuje osudu, i svaka žrtva zaslužuje dostojan pomen, tako i svaki humani postupak zaslužuje da bude istaknut i pohvaljen".

Sveti Arhijerejski Sinod SPC je na početku Drugog svetskog rata doneo odluku da svi sveštenici napišu izveštaje o stanju u njihovim parohijama kako bi se sagledala situacija u kojoj se našla Crkva i njen verni narod na okupacionim teritorijama.

"Ista odluka je doneta i po okončanju rata 1946. godine sa ciljem da se sagledaju ratne posledice i novonastalo stanje na terenu. Glavna tema tih navedenih izveštaja su stradanja pravoslavnih Srba te je, stoga, najviše podataka o ubijenima, proteranima, nasilno pokatoličenima i islamiziranima, prebeglima, odvedenima po logorima, ...", navodi se na sajtu SPC o knjizi.

Praščević je autor šest monografija "Dijalog između pravoslavnih hrišćana i muslimana na Balkanu" koje prikazuju sveobuhvatni doprinos klira SPC dijalogu sa poglavarima i predstavnicima islamskih zajednica, vođen skoro jedan vek.

U knjizi su predstavljeni podaci na osnovu svedočenja pravoslavnog stanovništva iz 40 srezova, data u periodu između 1941. i 1944. godine, uz iskaze stanovnika 21 sela i jedne opštine, koji su sakupljani 1942. godine, kao i izjave parohijana iz 92 parohije i tri manastira datih 1947. godine, sabrane na prostoru eparhija Dabrobosanske, Banjalučke, Zvorničko-tuzlanske, Zahumsko-hercegovačke i Bihaćko-petrovačke.

Akademik Ljubodrag Dimić je u recenziji istakao da je autor uspešno predstavio i delom prepričao autentična svedočanstva o zločinima počinjenim nad srpskim pravoslavnim stanovništvom u Bosni i Hercegovini.

"Istovremeno, oni su (pisana svedočanstva – red.) svojevrsna oda onim predstavnicima islamske vere koji su u zlim vremenima imali snage da podignu svoj glas i stanu u zaštitu svojih komšija, prijatelja, poznanika druge nacije i vere. Afirmacija takvog načina ponašanja i vraćanje u svest savremenika imena ljudi kojima su bili namenjeni 'donji spratovi istorije', još jedan je od doprinosa rukopisa", naveo je akademik Dimić.

Rad Praščevića značajno je upozorenje istoričarima i piscima istorijskih tekstova da treba izbegavati generalizacije i ustaljene stereotipe i uvek voditi računa o složenosti događaja, pojava i procesa o kojima pišu.

Sveštenik Aleksandar Praščević, rođen 1987. u Đakovici, jedan je od inicijatora i suosnivača Centra za međureligijski i međukulturni dijalog na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu.