Zašto se Dani Beograda obeležavaju od 16. do 19. aprila

BEOGRAD - Dani Beograda obeležavaju se u znak sećanje na prvi pomen prestonice Srbije pod njegovim, današnjim, slovenskim imenom.

U dokumentu čelnika Rimokatolicke crkve, pape Jovana VIII, iz 878. Godine, Beograd je prvi put pomenut pod tim imenom.

Reč je o dokumentu sačuvanom u vatikanskom arhivu, datiranom 16. aprila 878, u kojem stoji da je papa Jovan VIII poslao dopis bugarskom knezu Borisu, u kojem stoji da je otac Sergije, zbog poročnog života, opozvan sa dužnosti beogradskog episkopa (Episcopatus Bellogradensis). Odnosno, uklonjen je sa pozicije prve ličnosti Crkve u Beogradskoj eparhiji.

Pošto je pomenuto slovensko, savremeno srpsko ime grada, iako u latinskoj formi, taj dokument prvi je, koliko se zna, pomen Beograda pod njegovim današnjim imenom.

Beograd se u istoriji pojavljuje pod imenom Singidun(um). Lingvistički, taj naziv je keltskog porekla. Tim delom podunavlja vekovima su vladali Kelti (ili Gali) odnosno njihovo pleme Skordisci.

Godine 75. p.n.e rimski prokonzul Makedonije dospeo je u osvajačkom pohodu sve do Dunava. Ipak, rimska vlast na ovom prostoru stabilizovana je tek u vreme Oktaviana Avgusta (63. p. n. e. - 14) negde tokom treće decenije tog veka.

Tek na samom kraju prvog veka pre naše ere oblikovana je rimska provincija Mezija u čijem sastavu se našao i današnji Beograd, istina između dva tada bitno važnija gradska centra, Sirmiuma (Sremske Mitrovice) i Viminaciuma (Kostolac).

Rimski kastrum Singidunum dobio je status municipiuma u 2. veku, od strane cara Hadrijana (vladao 117 - 138). Tako su Rimljani nazivali gradove drugog reda, koji su imali samoupravna prava ali ne i puno građanstvo Rima.

Grad je ostao sastavni deo istočnog, u istoriografiji znanog kao vizantijskog, carstva, iako ga osvajaju Huni 441. godine, Germani (Gepidi, Ostrogoti), Avari i drugi. Justinijan Veliki ga je posebno utvrdio 535, u sklopu njegove politike izgradnje jakog limesa prema varvarima sa severa.

Sloveni, po istorijskim izvorima, zaposedaju ovaj prostor oko 630.

Istorijski, grad je nazivan na različite načine Alba Greka, Alba Bulgarika, Fehervar, Vajsenburg, Kastelbianko, Veligradon, Nandorfehervar, Daur ul dzihad, Belgrat.

Papa Jovan VIII, bio je 107. na tronu rimskih episkopa. Njegov pontifikat trajao je 872. do 882. Istorija ga je upamtila po zalaganju da se organizuje otpor Saracenima, muslimanima Arabljanima, koji su tada vladali jugom Italije, u čemu je imao mršave uspehe. Saraceni ne samo da su upadali u oblast Rima tih decenija, nego im je rimska crkva zlatom plaćala slobodu. Jovana VIII drže zaslužnim zbog administrativne reorganizacije rimske kurije.

Upravo on je zaštitio slovenskog apostola Metodija koji je zajedno sa Ćirilom širio hrišćanstvo u Moravskoj, pošto su ga zatočili Nemci, Bavarci. Usmerio ga je da misionarski rad nastavi u Iliriku.

Potvrdio mu je prethodno postojeću dozvolu bogosluženja na slovenskom jeziku, koju je dao njegov prethodnik papa Hadrijan II. Rimska crkva tada, a i hiljadu godina potom, strogo se držla bogosluženja na latinskom, pa je upotreba slovenskog kao jezika sakralnog izražavanja, bila neizmerno važna činjenica.

Boris Mihailo, knez Bugarske, vladao je od 852. do 889, od 864. kao hrišćanin.

Dani Beograda odabarani su i na osnovu činjenice da je 19. aprila 1867, gledano po gregorijanskom kalendaru, knjaz Mihajlo svečano primio ključeve grada, odnosno tvrđave Beograda, od Ali Riza paše, dotadašnjeg zapovednika turskog garnizona.

Bio je to događaj ogromne važnosti. Knjaz Mihajlo uspeo je tada da iseli Turke iz svih tvrđava u kojima su se do tada nalazile njihove posade na prostoru tadašnje Srbije: Beograd, Smederevo, Kladovo, Soko, Užice, Šabac.

Jedini, simboličan, pokazatelj suvereniteta sultana ostaće, do 1876, zastava koja je isticana nad tvrđavom.

Turci su Beogradom vladali od 1521. S pauzom u prvoj polovini 18. veka kada je Požarevačkim mirom 1718. obrazovana Kraljevina Srbija (Königreićs Servien) kao jedna od krunskih zemalja Habzburga. Obuhvatala je prostor do Zapadne Morave. Beogradskim mirom 1739. osmanske vlasti su ponovo ovladale Beogradom, odnosno do tada austrijskom Srbijom.

O stogodišnjici predaje gradova knjazu Mihajlu, 1967. godine, na mestu gde je Ali Riza paša predao ključeve utvrđenja knjazu Mihajlu, na Kalemegdanu, podignuta je prigodna ploča. Delo vajara Mihaila Paunovića nastalo je na osnovu savremenog crteža Adama Stefanovića, koji je prisustvovao svečanosti 1867. godine.

Na osnovu predloga Sekretarijata za kulturu Beograda, gradski zvaničnici su 26. decembra 2002. godine, usvojili odluku da nadalje Grad Beograd svake godine obeležava Dane Beograda prigodnim manifestacijama kao i dodelom priznanja zaslužnim građanima.