Ristić: Neprocenjivo vredan dokument i istorijski izvor stigao u Srbiju

BEOGRAD - Prva zvanična konferencija za medije usled nesmanjenog interesovanja javnosti u vezi sa nedavnim otkupom Direktive br. 25 kojom je 27. marta 1941. godine nemački kancelar Adolf Hitler naredio napad na Kraljevinu Jugoslaviju, održana je danas u Muzeju žrtava genocida u Beogradu.

Podsećanja radi, Vada Republike Srbije saopštila je da je nakon nedavne kupovine dela Paje Jovanovića pod nazivom "Odmor bašibozuka", Republika Srbija kupila 29. novembra i zloglasnu Direktivu br. 25 od 27. marta 1941. godine, kojom je nemački kancelar i diktator Adolf Hitler izdao naređenje za napad na Kraljevinu Jugoslaviju i Kraljevinu Grčku.

Direktor Muzeja žrtava genocida istoričar Dejan Ristić je podsetio javnost da su iz ove ustanove veoma vredno i posvećeno započeli aktuelnu godinu velikim događajem - značajnim otkrićem spiska dela dece koje je u Drugom svetskom ratu spasila čuvena Diana Budisavljević, austrijsko - srpska humanitarka iz logora u Jasenovcu i drugih ustaških logora smrti u Nezavisnoj državi Hrvatskoj (NDH).

Budisavljević je spasila čak 15 336 dece i pronalazak dela spiska dece izuzetno je odjeknuo u čitavom svetu, prema navodima Dejana Ristića, i oni su srećni zbog same činjenice da je Srbija konačno došla u posed svoje liste.

"Držimo isti tempo i standard u istraživanju i pokušaju da dođemo do najznačajnijih artefakata u Drugom svetskom ratu, o genocidu koji je počinjen nad srpskim narodom na teritoriji Nezavisne države Hrvatske, brojni ratni zločini u Kraljevini Jugoslaviji i van nje. Direktiva broj 25 jeste jedan od sigurno najznačajnijih artefakata u nacionalnoj istoriji našeg naroda, a radi se o napadu koji je Adolf Hitler naredio na Kraljevinu Jugoslaviju. Ovo je vredan pisani istorijski izvor o velikom napadu koji se nažalost odigrao 6. aprila 1941. godine, istorijskom bombardovanju Beograda koji je bezmalo sravnjen sa zemljom. Ovo je veliki dan za našu nauku, istoriju i kulturu", istakao je Dejan Ristić.

Na osnovu inicijative koju je Muzej žrtava genocida uputio predsedniku Republike Srbije Aleksandru Vučiću, kao i na molbu predsednika Republike, Vlada Republike Srbije obezbedila je neophodna sredstva kako bi bio kupljen jedan od najznačajnijih dokumenata za celokupnu istoriju srpskog naroda.

Direktiva br. 25, potpisana od strane Adolfa Hitlera, sačinjena je u trinaest originala, od kojih je jedan od njih u vlasništvu Republike Srbije.

Ovaj dokument, čiji je sadržaj označio početak Drugog svetskog rata na celokupnoj teritoriji Kraljevine Jugoslavije, a do njega je došlo u ranim jutarnjim časovima 6. aprila 1941. godine, uporediv je po svome značaju sa telegramom objave rata Kraljevini Srbiji od strane Austrougarskog carstva od 28. jula 1914. godine, kako je naglasio Dejan Ristić.

"Naravno, sadržaj Direktive broj 25 odavno je svima poznat, ali nikada nije bio prisutan na teritoriji Republike Srbije i mi sada prvi put imamo jedan od 13 originala. Pronalazak ovako važnog dokumenta je primer ozbiljnosti rada Muzeja žrtava genocida, što svedoči o stradanju civilnog stanovništva i genocida našeg naroda. Za nekoliko nedelja ćemo imati ovaj dokument u našem posedu i biće izložen u nekoj od ustanova kulture, kao i spisak dece koje je spasila Diana Budisavljević", otkrio je Ristić.

Prvi čovek Muzeja žrtava genocida je takodje otkrio da je cena otkupa Direktive broj 25 tačno 42 500 američkih dolara, što smatra izuzetno povoljnim iznosom, i naglasio da je to osam puta manje nego novac kojim je plaćena spomenuta slika Paje Jovanovića - "Odmor bažibozuka" ili "Arnautski ratnik", skoro 350 000 evra, na aukciji u Galeriji Sotbi u Londonu, za Muzej grada Beograda.

Na online aukciji za Direktivu 25 učestvovale su institucije i privatni kolekcionari, ali se ne zna ko su svi oni, identitet nije poznat javnosti, prema rečima Ristića, a on pretpostavlja da je sam dokument možda bio u posedu nekog kolekcionara.

On takođe smatra da se većina originala od preostalih 12 nalazi zasigurno u Saveznoj republici Nemačkoj, što je i logično, kako Ristić ističe.

Izdajući naređenje za početak združenih borbenih napada (kopnenih, vazdušnih, pomorskih) protiv Kraljevine Jugoslavije i Kraljevine Grčke, Adolf Hitler ovim dokumentom označio je početak četvorogodišnjih dramatičnih borbi užasnog stradanja civilnog stanovništva, posebno pripadnika srpskog naroda.

Bojan Arbutina, diplomac sa Katedre za istoriju Jugoslavije na Filozofskom fakultetu u Beogradu, istakao je da Muzej žrtava genocida uvek intenzivno traga za našom istorijom u širem kontekstu stradanja našeg naroda.

Ristić i Arbutina su naveli da Direktiva 25 nije zvanična objava rata, već upravo direktiva za sam početak oružanog sukoba.

U koordinisanoj akciji sa predsednikom i premijerom Srbije uspeli su da dođu do ovako važnog dokumenta koji upućuje na veliki napad na Krajevinu Jugoslaviju i Kraljevinu Grčku.

Dokument Direktiva 25 predstavlja pet tačaka na četiri strane teksta, gde se jasno i precizno vidi kako da se ponašaju u napadu sa Mađarskom, Bugarskom, Rumunijom, sa ciljem da se danonoćno bombarduje Beograd, što će se nažalost i ostvariti tog fatalnog i tragičnog 6. aprila 1941. godine.

Arbutina je rekao da je Adolf Hitler stavio svoj potpis na taj dokument što na taj način imamo dokaz o užasnom zločinu koji je dodirnula ruka velikog zločinca koji je zaratio sa čitavim svetom, čime se stupa direktno u istoriju.

To su bili zločini protiv čovečnosti, genocid nad srpskim narodom od strane NDH i nacističke Nemačke, i herojska borba naroda od 1941. do 1945. godine.

Pored ostalog, ovaj dokument sadrži i eksplicitnu naredbu za sprovođenje brutalnih vazdušnih napada i danonoćno bombardovanje Beograda, spremnost da se nakon okupacije Jugoslavije delovi njene teritorije predaju Bugarskoj i Mađarskoj, kao i to da će "političkim obećanjima Hrvatima biti pooštrena unutrašnja politička zategnutost u Jugoslaviji".

Sadržaj ove direktive rezultirao je i stvaranjem svih neophodnih preduslova za uspostavljanje Nezavisne Države Hrvatske, odnosno za otpočinjanje genocida nad pripadnicima srpskog naroda na njenoj teritoriji.

Kako su naglasili Ristić i Arbutina, kupovinom prvorazredno značajnog istorijskog izvora Republika Srbija, njen predsednik i Vlada još jednom su demonstrirali odlučnost i postojanje stručnih i svih drugih potrebnih logističkih resursa na osnovu kojih je moguće da se pristupi sistematičnom, stručnom i kontinuiranom povraćaju pokretnih kulturnih dobara u našu zemlju.

Time se misli na kupovinu onih jedinica istorijskog, kulturnog, umetničkog i drugog nasleđa od značaja za istoriju i kulturu srpskog naroda, kao i celokupne Republike Srbije.

"Ovaj neprocenjivo vredan dokument i istorijski izvor, koji se nalazi u posedu Republike Srbije, istovremeno je predstavljao i zloslutni nagoveštaj brojnih dramatičnih, tragičnih, ali i herojskih događaja koji su obeležili razdoblje Drugog svetskog rata na čitavom prostoru okupirane Kraljevine Jugoslavije", zaključili su predstavnici Muzeja žrtava genocida.