Momčilo Pavlović: Sretenjski događaji su osnova državnosti, ustavnosti i identiteta Srbije

BEOGRAD - Istoričar i redovni profesor na Fakultetu za diplomatiju i bezbednost Momčilo Pavlović rekao je danas da su se na Sretenje dogodila dva važna događaja koja su u osnovi državnosti, ustavnosti i identiteta srpske države.

"Na Sretenje 1804. godine u Orašcu je podignuta buna protiv dahija koja je kasnije prerasla u ustanak. Srbija je 1878. godine postala nezavisna i međunarodno priznata država, ali je u tom intervalu srpski narod prolazio kroz razne faze i postepeno gradio svoju državu otimajući ono što je mogao od moćnog Osmanskog carstva", rekao je Pavlović za Tanjug povodom obeležavanja Dana državnosti na pitanje zašto je Sretenje u simboličkom smislu važno za Srbiju i zbog čega je baš taj dan odabran kao Dan državnosti.

Pavlović ističe da je 1835. godine, opet na Sretenje, sazvana posebna Sretenjska velika narodna skupština u Kragujevcu, koja je donela tzv. Sretenjski ustav, odnosno ustav Kneževine Srbije.

"Srbija je bila prva zemlja na Balkanu koja je imala svoj ustav i prva zemlja koja je imala Narodnu skupštinu. Ta dva datuma, događaja i doživljaja u osnovi su srpske državnosti i ustavnosti i od tog trenutka do danas, Srbija gradi svoju državu", rekao je Pavlović.

Odgovarajući na pitanje o značaju Sretenjskog ustav za razvoj moderne srpske države imajući u vidu to da su ga savremenici nazivali "najdemokratskijim ustavom istočno od Belgije i Francuske", Pavlović objašnjava da je Dimitrije Davidović sastavio ustav u koji su bile ugrađene sve tekovine moderne Evrope, posebno se oslanjajući na francuski ustav koji se odnosio na narodna prava.

"Sve te tekovine su uključene u Sretenjski ustav, naravno prilagođene prilikama u kojima je Srbija tada bila. Taj ustav je prvi ustav koji su doneli sami Srba, dakle nije nametnut sa strane. On je u prvoj rečenici opisao dostojanstvo i prostor Srbije i rekao je da je Srbija nezavisna, priznajući naravno osmansku vrhovnu vlast sultana, ali priznajući i garancije ruskog imperatora", naveo je Pavlović.

Istakao je da je Davidović u Sretenjskom ustavu napisao da je stvar samih Srba kako će urediti svoju državu.

"Definisao je i osnovna državna znamenja, ulogu kneza i njegove porodice, ulogu saveta, opštenarodna prava Srbina, crkvu, finansije. Uveo je i Narodnu skupštinu uz reči da poslanici treba da budu najobrazovaniji, najpošteniji, najviđeniji ljudi iz svih krajeva Srbije", naveo je Pavlović.

Na pitanje šta može da se nauči iz ta dva važna događaja iz srpske istorije i kakve poruke mogu da se izvuku imajući u vidu i izazove sa kojima se danas Srbija suočava, Pavlović navodi da osnovne poruke mogu da se pronađu u tradiciji srpske države i istoriji srpskog naroda od tada do danas, a u osnovi koje su borba za oslobođenje i očuvanje srpske države.

Rekao je da je to i danas aktuelno, navodeći kao primer položaj južne srpske pokrajine, Kosova i Metohije.

Istakao je i da se na osnovu te slobodarske tradicije srpski narod uvek borio za još više demokratije i ljudskih prava.

Pavlović je ocenio da ako je Srbija u vreme, kako je rekao, polupismenog kneza Miloša prihvatala najnaprednije vrednosti koje su tada bile poznate, treba i danas da prihvata sve što je dobro i napredno, a što bi koristilo narodu i državi, ali da i drugi treba da poštuju i uvažavaju srpski narod i srpsku državu.