Dojče vele: U Nemačkoj uskoro lakše do dvojnog državljanstva

BERLIN - Nemačka je jedna od retkih zapadnih zemalja koja još istrajava na pravilu da stranci koji žele nemačko državljanstvo moraju da se odreknu starog, a vladajuća koalicija novim predlogom zakona to namerava da ukine, piše DW.

Nemačka je useljenička zemlja i to ističe i Ministarstvo unutrašnjih poslova, navodeći da više od četvrtine građana ima migrantsko poreklo, a među decom mlađom od 14 godina čak više od trećine.

Uz to, u zemlji živi oko 13,5 miliona građana bez nemačkog državljanstva, što je 16 procenata stanovništva.

Međutim, kada je reč o dodeljivanju državljanstva strancima, Nemačka je među poslednjima u Evropi.

Dok je, recimo 2021. godine u Švedskoj na 100 stranaca dodeljeno 10 državljanstava, a u Holandiji 5,4, u Nemačkoj je prošle godine ta kvota iznosila 1,2 odsto.

Razlog su pre svega neki veoma restriktivni uslovi koji se moraju ispuniti da bi se državljanstvo dobilo. Nedavno je vladajuća koalicija Socijaldemokrata, Zelenih i Liberala predstavila u saveznom parlamentu Bundestagu predlog novog Zakona o državljanstvu kojim bi sadašnji strogi uslovi bili promenjeni.

Najveća prepreka do sada je bila odredba prema kojoj se generalno insistira na načelu jednog državljanstva, kaže Juli Šefer, pravnica specijalizovana za pravo o strancima u kancelariji "Šlun i Elven" iz Kelna.

Ona navodi da je ono što, pre svega, potomke nekadašnjih gastarbajtera, recimo iz Turske ili iz zemalja Zapadnog Balkana sprečava u dobijanju nemačkog državljanstva jeste zahtev da se odreknu prethodnog državljanstva.

Nacrtom novog zakona predviđa se da odricanje od prethodnog državljanstva više nije uslov za sticanje nemačkog i istovremeno se skraćuje vreme neophodnog neprekidnog legalnog boravka u zemlji sa osam na pet godina, kao što je slučaj u većini evropskih zemalja, objasnila je Šefer.

Pri tom je veoma važno to što će se novim zakonom uvesti neka vrsta automatizma, pošto je dvostruko državljanstvo formulisano kao načelno pravo.

"To znači da, kada su ispunjeni drugi uslovi, nadležne službe moraju da naturalizuju podnosioca zahteva, odnosno one tu više nemaju nekakav manevarski prostor“, naglašava Šefer.

Sadašnji zakon dvostruko državljanstvo predviđa samo kao izuzetak od pravila. To je pre svega rezervisano za građane Evropske unije i oni bez problema mogu da imaju dva državljanstva. A, nakon poduže procedure, ono se dodeljuje i onima koji dolaze iz zemalja koje svoje građane ne otpuštaju iz državljanstva ili zato što ne žele ili zato što to tamo zakonski nije predviđeno. Takve zemlje su recimo Sirija, Južnoafriška Republika, Avganistan, Alžir ili Iran.

Aktuelne odredbe u Zakonu o državljanstvu većim delom potiču još od Zakona o pripadnosti carstvu i državi iz 1913. godine, koji je u posleratnoj Nemačkoj jednostavno preuzet. Tek 2000. je iz naziva zakona izbačena reč „carstvo“. Taj zakon počiva na načelu porekla i nacionalne homogenosti - onaj ko je nemački državljanin, dakle Nemac, ne može istovremeno da bude i nešto drugo. Kao razlog se navodilo da građanin može da bude veran samo jednoj državi.

Taj argument protiv dvostrukog državljanstava i danas koriste protivnici reforme. Oni, naime, tvrde da dvojno državljanstvo dovodi do unutrašnjeg konflikta lojalnosti i da bi ljudi koji žele nemačko državljanstvo trebalo jasno da se opredele.

Cilj reforme Zakona o državljanstvu je da, s jedne strane, Nemačka postane privlačnija useljenička zemlja za kvalifikovane radnike. Tu je Nemačka u oštroj konkurenciji s drugim evropskim zemljama kao što su Francuska, Holandija ili Švedska, koje imaju blaže kriterijume i manje prepreka za dolazak kvalifikovane radne snage iz inostranstva.

Istovremeno, uvidelo se da je moderna i otvorena useljenička i integraciona politika ključna za društvenu koheziju u Nemačkoj. Želi se da se podstakne "brža i bolja integracija stranaca u nemačko društvo", napominje Šefer.

Za dobijanje nemačkog državljanstva, osim potrebne dužine legalnog boravka u zemlji, postoje i drugi uslovi. Jedan od njih, koji i u novom predlogu ostaje nepromenjen, jeste da osoba ne sme da bude pravosnažno krivično osuđena.

Osim toga, i nadalje će biti potrebna potvrda o poznavanju nemačkog jezika, s tim da bi potreban nivo znanja nemačkog bio smanjen sa sada potrebnog naprednog nivoa znanja C1 na niži nivo, B1. Predviđeni su i izuzeci za posebne slučajeve, kada bi bila dovoljna samo sposobnost najnužnije komunikacije.

I nadalje se propisuje obaveza polaganja tzv. "testa za naturalizaciju" kojim se pokazuje poznavanje nekih osnovnih informacija o Nemačkoj.

Predlog novog Zakona o državljanstvu vladajuća koalicija predstavila je krajem maja u Bundestagu, a očekuje se da će u redovnu zakonodavnu proceduru predlog biti upućen tokom jeseni.