Rak dojke vodeći maligni tumor, nalazi se na trećem mestu kao uzrok smrti kod žena

NIŠ - Institut za javno zdravlje Niš saopštio je danas, povodom Nacionalnog dana borbe protiv raka dojke, da rak dojke predstavlja vodeći maligni tumor u obolevanju i umiranju žena u Srbiji i jedan je od vodežih uzroka prevremene smrti žena, a nalazi se na trećem mestu kao uzrok smrti kod žena starosti od 45 do 64 godine, posle cerebrovaskularnih bolesti i ishemijske bolesti srca.

Nacionalni dan borbe protiv raka dojke, 20. mart u Srbiji se obeležava kako bi se skrenula pažnja na rasprostranjenost raka dojke i podigla svest o značaju prevencije i ranog otkrivanja, kao i o mogućnostima pravovremenog započinjanja lečenja obolelih žena, navodi se u saopštenju.

Najčešći je maligni tumor kod žena u Srbiji i 2021. godine od malignih tumora dojke obolelo je 4447, a umrlo je 1765 žena.

Širenjem svesti o prevenciji rizikofaktora i promenom načina života kod oko 25 odsto do 33 odsto žena može se prevenirati rak dojke pa se zato u okviru obeležavanja ovog dana promovišu bitni faktori za očuvanje zdravlja i prevenciju bolesti na koje se može uticati, a to su fizička aktivnost, pravilna ishrana, umerena konzumacija alkohola i regulacija telesne težine.

Ostali faktori rizika za nastanak karcinoma dojke kod žena, na koje ne možemo uticati su starije životno doba, genetska predispozicija, dužina reproduktivnog perioda, broj porođaja, godine pri rođenju prvog deteta, proliferativne bolesti dojke, karcinom kontralateralne dojke ili endometrijuma, izloženost zračenju, i uticaj geografskog podneblja.

Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, što dodatno naglašava da je pored mera primarne prevencije od ključnog značaja sekundarna prevencija tj. rano otkrivanje raka dojke.

Rak dojke se kod znatnog broja žena u Srbiji otkriva kasno, a studije su pokazale da je u Srbiji kod manje od trećine žena (28,4 odsto) dijagnostikovan maligni tumor koji je manji od 2 cm i koji je lokalizovan samo na tkivu dojke.

Skrining kao mera sekundarne prevencije, omogućava ne samo otkrivanje karcinoma dojke u ranoj fazi, već i otkrivanje prekanceroznih promena čijim se uklanjanjem sprečava nastanak malignih promena.

Organizovani skrining raka dojke podrazumeva pozivanje i pregled mamografijom (radiografsko snimanje) žena ciljne populacije od 50 do 69 godina jednom na svake dve godine, jer od ukupnog broja novoobolelih žena u svetu oko 33 odsto žena su starosti od 50 do 64 godine.

Institut za javno zdravlje Niš, kao referentna ustanova vrši koordinaciju sprovođenja Nacionalnog skrining programa za rano otkrivanje raka dojke na teritoriji Nišavskog i Topličkog okruga.

Do sada su organizovanim skriningom za rano otkrivanje raka dojke obuhvaćene žene starosne dobi od 50-69 godina sa područja grada Niša (od početka februara 2013 godine) i žene starosne dobi od 50-69 godina sa područja grada Prokuplja (od januara 2016. godine).

Dom zdravlja Niš je u 2023. godini pozvao 5.394 osiguranica ciljne grupe od 50 do 69 godina, a 5.202 osiguranica je pristalo da učestvuje u skriningu (96,4 odsto) i njima je urađena mamografija.

Tokom 2023. godine u Domu zdravlja Niš radiološki je dijagnostifikovano 520 novootkrivenih karcinoma dojke.

Tokom ove godine DZ Niš planira da se nedeljno mamografski pregleda ukupno 100 žena i poziva prvo ženske osobe rođene 1955. godine, a zatim ženske osobe rođene 1974. godine, koje nisu bile na mamografskom pregledu unazad dve godine.

U cilju omasovljavanja organizovanog skrininga raka dojke u domovima zdravlja na teritoriji Nišavskog i Topličkog okruga, potrebno je i dalje raditi na jačanju kapaciteta zdravstvenih ustanova za sprovođenje ovog skrininga, kako bi se u bliskoj budućnosti stekli uslovi za njihovo uključivanje.

Do uključivanja i ostalih domova zdravlja sa teritorije Nišavskog i Topličkog okruga u Program organizovanog skrininga raka dojke, preventivni pregledi dojki žena se obavljaju kod ginekologa i lekara opšte medicine, kada lekar pregleda ženu životne dobi od 50 do 69 godina, i po proceni je uputi na mamografiju ili neku drugu potrebnu dijagnostičku proceduru.

Kada se rak dojke otkrije u najranijoj fazi bolesti, šanse za izlečenje su velike, a preko 90 odsto otkrivenih slučajeva slučajeva raka dojke u ranoj fazi uz adekvatnu dijagnostiku i lečenje, ima daleko veće šanse za izlečenje i produžetak života nego otkriveni slučajevi bolesti u kasnoj fazi.

Otkrivanje karcinoma dojke u ranoj fazi pored visoke šanse za izlečenje, omogućava i primenu poštednih hiruških intervencija, brži oporavak, smanjene invalidnosti, bolji kvalitet života kao i smanjenje troškova lečenja i indirektnih troškova bolesti.