Danas se navršavaju 142 godine diplomatskih odnosa Srbije i SAD

BEOGRAD - Danas se navršavaju 142 godine diplomatskih odnosa Srbije i SAD, uspostavljenih 1. februara 1881. razmenom diplomatskih nota američkog i srpskog diplomatskog poslanika - Džona Kasona i Fiipa Hristića, podsetila je za Tanjug ambasador u Ministarstvu spoljnih poslova Ljiljana Nikšić.

Ministar inostranih dela Srbije Čedomilj Mijatović uputio je još 1880. instrukciju Filipu Hristiću da intenzivira komunikaciju sa Kasonom radi uspostavljanja diplomatskih odnosa i da uputi notu svom kolegi da je prosledi Vašingtonu.

Američki poslanik Džon Kason, preko Hristića, koji je takođe, bio diplomatski poslanik u Beču, obavestio je Srbiju da je nota i inicijativa Srbije prihvaćena, rekla je Nikšić.

Karson je tada, kako dodaje Nikšić, poručio da je "Vlada SAD sa velikim zadovoljstvom prihvatila kao izraz prijateljskih osećanja srpske Vlade, njenu želju da u Beogradu ima predstavnika Sjedinjenih Država".

Nikšić navodi i da je Čester Artur, 21. predsednik SAD, tada obavestio kralja Milana Obrenovića, oslovljavajući ga sa „dobri i dragi prijatelju”, da je odredio Judžina Skajlera da bude prvi američki diplomatski predstavnik u Srbiji.

Skajler je kasnije te 1881, 14. oktobra, sa ministrom inostranih poslova Mijatovićem potpisao prvi trgovinski ugovor i konzularnu konvenciju.

Ambasador Ljiljana Nikšić podsetila je, a to je navela i u uvodniku knjige „Srbi i Amerikanci-140 godina kasnije”, da je Trgovinski sporazum iz 1881. istorijska tekovina, jer je prvi na Balkanu koji su potpisale SAD.

Navela je za za Tanjug da je uprkos promenama koje su se dešavale od Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, DFJ, FNRJ, SFRJ, sve do SR Jugoslavije, taj sporazum sve vreme bio na snazi do današnjih dana, kao i tradicionalno saveznički odnosi u Prvom i Drugom svetskom ratu.

Prvi američki dobrovoljac u Srbiji koji je evidentiarn u srpskoj vojsci u Drugom srpsko-turskom ratu 1877-1878 bio je Feliks Vajter, potporučnik, na dužnosti šefa Štaba dobrovoljačkog bataljona, kao što je to naveo i zapisao srpski diplomata Vladan Đorđević u svojim Beleškama 1907. godine, na bazi Ratnog dnevnika Andre Knićanina iz 1881.

Onda u Balkanskim ratovima i posebno Prvom svetskom nizali su se heroji čovekoljublja poput prof. dr Edvarda Rajana koji je spasavao Srbe od epidemije tifusa, Rut Farnam, prva američka žena vojnik, general Peršing koji je nosilac Karađorđeve zvezve i mnogi drugi.

Dodala je da je Jedini diskontinuitet u bilateralnim odnosima bio devedesetih godina prošlog veka, s tragičnim ishodom 1999. godine.